Abazinlar, abazalar — Rossiya Federatsiyasining Qorachoy-Cherkas va Adigey muxtor viloyatlari hamda Stavropol o‘lkasida yashaydigan xalq (37,9 ming kishi (2002). Turkiyaning markaziy hududlarida 10 mingga yaqin abazinlar yashaydi. Umumiy soni 47 ming kishi (2002). Kavkaz tillari guruhiga mansub abaza tilida gaplashadi. Abazinlar islom dinining sunniy mazhabida.
• Ishyoqmas poliz qo‘riqchisidan ham yomon, poliz qo‘riqchisi hech bo‘lmasa qo‘rqitadi.
• Topilmagan go‘shtdan bo‘rining tishi qamashadi.
• Achchiq ovqat yemagan asalning shirinligini bilmaydi.
• Eshakdan yiqilgan bolani arg‘umoqqa mindirma.
• Tuxum tovuqqa aql o‘rgatarkan.
• Eskini maqtab, yangini ol.
• Haqiqatning yo‘li keng.
• Ho‘kizning o‘limi ― itlarga bazm.
• Bilimni belga bog‘lab yurmaydilar.
• Hamjihatlik oilani mustahkamlaydi, birgalikda ovqat doim shirin.
• Birlashgan kuch qoyani jildiradi.
• Qalbda yashiringani yuzda balqiydi.
• Kalga taroq ko‘rsatma.
• Shamol uyni ham, chaylani ham uchiradi.
• Boltani qidirib, sopini tashlab ketma.
• Quchoq tergan joyingda g‘aramni qoldirma.
• Bir g‘aram somon ichidan ignani qidiradi.
• Yoy ushlolmaganini yol ham ushlolmaydi.
• Bo‘ladigan odam qamchi dastasichaligidan ma’lum.
• Ekishni bilmagan arpani shag‘alga ekadi.
• Ona qiziga o‘rgatsa, qizi pashsha sanaydi.
• Yoshga o‘rgatadilar, qariga o‘rgatib bo‘lmaydi.
• Kamondan otishni bilmagan, pistoletning uchini o‘ynarkan.
• Badhazm ayol badhazm bola tug‘adi.
• Juni yulingan sichqon yana teri tashlabdi.
• Ulovni buzilgan joyida to‘g‘rilaydilar.
• Xo‘jayinning injiqligi ― dehqonga yig‘i.
• Qari itga zardob ham bermaydilar.
• Omadsizning go‘shti ham pishmaydi.
• Qurg‘oqchilik keltirgan zararni yomg‘ir yuvadi, yomg‘ir keltirgan zararni qurg‘oqchilik bartaraf etolmaydi.
• Olovsiz tutun chiqmaydi.
• Katta it hurisa, ortidan kichiklari ham huriydi.
• Tuxum tovuqdan aqlli.
• Oilada bola hammadan katta.
• Ho‘kiz va pashsha bir-biriga urush ochdi.
• Bo‘rini cho‘pon qilishdi.
• Tashlab yuborilgan kulni yana o‘choqqa solmaydilar.
• Ishing yo‘q joyga burningni suqma.
• Momaqaldiroq guldiradi, yashin urdi, yomg‘ir qani?
• Yaxshilik yaxshilikni yetaklaydi, yomonlik ― yomonlikni.
• Yopishgan jun qo‘zichoqni asraydi, tarqoq jun buqani ham asrolmaydi.
• Bola ko‘r bo‘lsa ham onasiga ko‘zi o‘tkirdek tuyuladi.
• Agar bitta qo‘y toshdan sakrasa, boshqalari ham sakraydi.
• Otasi urushqoq bo‘lsa, bolasi ham to‘polonchi bo‘ladi.
• So‘zni ko‘p qaytarsang, u ham achchiq bo‘ladi.
• Agar tortishuv musht bilan tugasa, begona odam ziyon ko‘radi.
• Otga yaxshi qara, ho‘kizni ham unutma.
• Kovlangan chuqurning tuprog‘i bilan o‘sha chuqurni ko‘molmaysan.
• Bo‘sh piyoladan suv to‘kilmaydi.
• Bitta ot kuylasa, qolgan yuztasi ham kuylaydi.
• Egari bor ketib, oti bor qoldi.
• Hanjarni ikki marta qindan chiqarma, so‘zni ikki marta qaytarma.
• Bo‘ri qo‘yni olib qochar ekan, tamg‘asiga qaramaydi.
• Daraxt qarisa qurt bosib ketadi.
• Otliq piyodaga o‘rtoq emas.
• Yaxshilikniyam yomonlikniyam bilmagan hamma narsani bilaman deb o‘ylaydi.
• Bir marta yolg‘on gapirganga ikkinchi marta ishonma.
• Daryo qayoqqa oqsa, uning tugash joyi ham o‘sha yoqda.
• Yosh yashnaydi, qari to‘kiladi.
• Kimning ustidan kulsang u ham ustingdan kuladi.
• Sen ko‘rgan hamma qizil narsa ― go‘sht emas, oq narsa ― yog‘ emas.
• Bilmaslik xato qilishga olib keladi.
• Miyovlamaydigan mushuk miyovlaydiganidan xavfli.
• Bo‘ri qo‘yning oldidan indamay o‘tadimi?
• Qo‘y echki bo‘lib, echki qo‘y bo‘lib qoladimi?
• Och bilan to‘q bir-birini tushunadimi?
• Daryo eski o‘zaniga qaytadi.
• Bir kunda tug‘ildim, bir kunda o‘laman.
• Igna bilan quduq qaziydi.
• Qor juda oq va chiroyli bo‘lgani bilan tez erib ketadi.
• Badan ― suyaklar uchun yopinchiq, ko‘ylak ― badan uchun yopinchiq.
• Uning qalbidagi o‘zini o‘ldiradi, tilidan chiqqani ― bizni.
• Bepusht xotinning bolasi yig‘lamaydi.
• Harakatchanning qoni o‘ynaydi, dangasaniki ― to‘g‘naydi.
• Bitta aql yaxshi, ikkitasi undan yaxshi.
• Yaxshi do‘st yomon akadan afzal.
• Ilonning terisi o‘zgargani bilan yuragi o‘zgarmaydi.
• Uning tishi oq bo‘lgani bilan yuragi qora.
• Kattalar gapirganini bolalar qaytaradilar.
• Bir kishi eplolmaganini ikki kishi bajaradi.
• Meshga nima quysang, shuni ichasan.
• Go‘sht achib qolmasin deb tuzlaydilar, tuz achib qolsa nima qilasan?
• Begona it keldi ― biznikini haydadi.
• Kimni eslasang, u ostonada ko‘rinadi.
D.Tojialiyev tarjimalari
