Dog‘iston tillari - Kavkaz (iber-kavkaz) tillarining eng ko‘p tarmoqli guruhi. Mazkur tilda so‘zlashuvchi elatlar Dog‘iston, Shimoliy Ozarbayjon, Gruziyaning ayrim joylari, Checheniston, Ingushiya hududlarida tarqalgan. Dog‘iston tillari tillar guruhi va ayrim tillarga bo‘linadi: 1) avar-anddidoy (tsez) guruhi. Bu guruhga avar, and, botlix, karatin, axvax, bagulal, tindin, chamalin, godoberi, didoy (tsez, xvarshi, ginux, bejitin yoki kapichu, gunzib) tillari kiradi; 2) lak tili; 3) darg‘in tili. Bu tillar bir-biridan keskin farq qiluvchi bir necha dialektlarga bo‘linadi (bularning ba’zilari (mas, kubachi, qaytog‘)ga, hatto alohida til sifatida qaralgan); 4) lazgin tillari guruhi (lazgin, tabasaran, og‘ul, rutul, tsaxur, krыz yoki jek, budux, xinalug, udin, archin); 5) tat tili.


• Ilon terisini har yil o‘zgartiradi, ammo zaharli tishi shundayligicha qoladi.
• Ko‘piga yugurgan ozidan ham qoladi.
• Kim yolg‘on gapirsa, u o‘g‘irlikdan ham toymaydi.
• Ko‘p changallama, ko‘tarish qiyin bo‘ladi.
• Yomon odam qarzdor bo‘lib qolmaydi: unga yaxshilik qilgan odamning uyini yoqadi.
• Otasiz ― o‘g‘il xo‘jayin, onasiz ― qiz.
• Qumsiz daryo bo‘lmaydi.
• Yomon odamning og‘ziga moy ham yeb bo‘lmaydigandek tuyuladi.
• Poda qayerdan o‘tsa, cho‘ponning izi ham o‘sha yerda.
• Yomon odamdan hech bo‘lmasa urushda foyda.
• Bilimdon odam Quyoshga o‘xshaydi, bilimsiz ― qora tunga.
• G‘ozga o‘z g‘ozchasi aziz, insonga o‘z farzandi aziz.
• Ahillikda hayot uzun, noahillikda ― qisqa.
• Agar toza narsaga iflos qo‘shilsa ― hammasi kirlashadi.
• Ko‘p bil, lekin kam gapir.
• Qanday baqirsang, shunday ovoz chiqadi.
• Sigirni qanday boqsang, shunday sut olasan.
• Ota-onalar qanday bo‘lsa, bolalar ham shunday.
• Go‘sht qanday bo‘lsa, sho‘rva ham shunday.
• Tosh otilgan joyida, qiz berilgan joyida.
• Dangasa o‘tirib uxlaydi, yotib ishlaydi.
• Dangasaga kun uzoq, mehnatsevarga kun yetmaydi.
• Yolg‘on ko‘p, haqiqat bitta.
• Odamdan afzal hech narsa bo‘lmaydi.
• Er va xotinning orasiga tushma.
• Do‘stona so‘zga do‘stona javob berish lozim.
• Teshik qayiq bilan uzoqqa borolmaysan.
• O‘z joyida buqa ham kuchli.
• Kattaning yo‘l-yo‘rig‘ini eshitsang hayotda ko‘p narsani ko‘rasan.
• Tog‘da bo‘lmay, tog‘ni bilmaysan.
• Mehnatdan qolma, qalpoqqa ham ega bo‘lasan.
• Otga chiqmasdan qamchi urma.
• Odam yolg‘izlikda yasholmaydi.
• Taqalanmagan otni bo‘ri yeydi, xalqdan ajragan shaytonga yo‘liqadi.
• Shafaq ko‘rinsa tong otadi, kakku sayrasa maysa chiqadi.
• Ochlik paytida boylar semiradi.
• Ho‘kiz o‘lsa it to‘q.
• O‘z yerini poda ham biladi.
• Ikki aka-ukadan ayiq ham qo‘rqadi.
• Podadan qolgan molni bo‘ri yeydi, xalqdan ajragan odam o‘ladi.
• Kattaga joy ber, kichikka yordam ber.
• Ho‘l daraxtni qurimasdan egib ol, bolani o‘z vaqtida o‘qit.
• Ichi iflos narsaning tashqarisini ham toza qilolmaysan.
• Shoshilgan pashsha sutga tushadi.
• Ishyoqmasning tili yomon.
• Dangasaning og‘zi quruq, mehnatsevarning og‘zi moyli.
• Yaxshi ish maqtov olib keladi.
• Yaxshi ot bo‘taligidan ma’lum, yaxshi odam ― bolaligidan.
• Nohaq gapni gapirgandan jim turgan afzal.

D.Tojialiyev tarjimalari