Ilm berish faqat maktabning ishi emas. Maktab shu bilimga kalit beradi xolos. Maktabdap tashqari o‘qish hayotni to‘laligicha qamrab oladi! Inson bir umr ilmini oshira borishi lozim.
A. V. LUNACHARSKIY

Inson hayot ekan, garchi sochi oqargan bo‘lsa ham bilim olishi mumkin, bilim olishni istaydi va bilim olishi shart. Binobarin, maktabdan tashqari olinadigan har qanday bilim, chupik hayot butun borligi bilai maktab doirasiga sig‘maydi, mustaqil o‘qish jarayonidir.
A. V. LUNACHARSKIY

Hech bir odam mukammal, ya’ni to‘la shakllangan holda dunyoga kelmaydi, ammo uning butun hayoti betinim harakatdagi o‘sish va doimiy shakllanishdan iboratdir.
V. A. BELINSKIY

Har bir odam ikki xil tarbiya oladi: biriichi tarbiyani o‘z hayot tajribalarini singdirish yo‘li bilan ota-ona beradi, ikkinchisi, yanada muhimrog‘ini esa unga hayotning o‘zi o‘rgatadi.
E. TELMAN

O‘z hayot tajribasini har tomonlama boyitmagan odamning tarbiyasi — behuda.
E. TELMAN

Tarbiya ishida o‘z-o‘zini takomilllashtirish jarayoniga katta o‘rin berilmog‘i lozim. Insoniyat faqat mustaqil o‘rganish tufayligina taraqqiy etgan.
SPENSER

Har qanday chuqur bilim faqat mustaqil o‘qish yo‘li bilangina orttiriladi.
N. A. RUBAKIN

Insonni uning shaxsiy ma’naviy faoliyati, boshqacha aytganda, boshqa odamlardan yoki kitoblardan bilganlarini o‘zicha, mustaqil o‘ylashi, boshidan kechirishi, his eta bilishi o‘qi-mnshli qiladi.
RUBAKIN

O‘z ustingizda mustaqil ishlashdan hech vaqt to‘xtamang, qanchalik o‘qimang, qanchalik bilmang, ilm va o‘qishning cheki va chegarasi yo‘qligini unutmang.
N. A. RUBAKIN

O‘z fikrini yaxshi ifodalay olmaslik — illat; lekin mustaqil fikrga ega bo‘lmaslik esa undan ham battarroq illat; mustaqil fikrlar, mustaqil orttirilgan bilimlardangina tug‘iladi.
K. D. USHINSKIY

Birovdan eshitib olingan bilimlar bilan qanoatlanishni sira tasavvur etolayman; o‘zgalarning bilimi garchand bizni u-bu narsaga o‘rgatsa ham, ammo faqat o‘z aqling bilan aqlli bo‘la olasan.
M. MONTEN

O‘zgalarning dasturi — maslahat ovozidan boshqa narsa emas.
N. A. RUBAKIN

O‘zi harakat qilmasa, hech kim hech qachon maqsadiga erisholmaydi. Birov ko‘rsatgan har qanday yordam ham sen qilgan urinishlarning o‘rnini bosolmaydi.
N. A. RUBAKIN

Haqiqatni o‘zgalar tilidan to‘la bilib, to‘ti singari yodlab olgandan ko‘ra, o‘z hara-kating bilan chalaroq bilganing afzal.
R. ROLLAN

Tirishqoqlik ilm sari yagona yo‘ldir.
B. SHOU

Fanda eng ishonchli ko‘makchi o‘z aqling, tafakkuringdir.
J. FABR

Tayyor e’tiqodlarni na yaxshp tanish-bilishlardan tilab, na kitob magazinidan sotib olish mumkin. Uni o‘z miyamizda sodir bo‘ladigan mustaqil fikrlash jarayonida shakllantira borishimiz zarur.
D. I. PISAREV

Fan cho‘qqilariga chiqishga urinishdan avval fan asoslarini egallang. Boshlagan ishingizni oxiriga yetkazmay turib, keyingisiga qo‘l urmang. Olgan bilimingizdagi kemtiklarni hatto eng dadil taxmin va farazlar bilan ham ifodalashga urinmang. Fanda qora ishdan qochmaslikka o‘rganing.
I. P. PAVLOV

Kamolot va bilimga hech bir odam o‘z-o‘zidan erisholmaydi. Kimki bilimdon bo‘lishni istar ekan, unga o‘z faoliyati, o‘z kuchi, o‘z tirishqoqligi bilan erishmog‘i lozim.
A. DISTERVEG

Agar chindan ham farzandlarimiz bilimli odam bo‘lishni istasalar, ular bilimni mustaqil mashqlar orqali egallamoqlari kerak.
N. G. CHERNISHEVSKIY

Oz bo‘lsa ham bilmoq uchun ko‘p o‘qimoq zarur.
MONTESKYE

O‘qimishlilik achchiq ildizning shirin mevasidir.
KATTA KATON