Navbatchi militsioner peroni siyohdonga botirdi-da, dedi:
– Jim-m, o‘rtoqlar... bir boshidan gapiring... kim kimni turtdi?
– Uni manavi turtdi, – dedi bir kampir, odamlar oralab stol yoniga kelarkan. – Uni o‘sha turtdi... Hu-u, shaytoni la’in, – dedi.
Xola ko‘rsatgan qop orqalagan kishi indamay turar va tez-tez pishillardi. Uning yonida jabrlanuvchi va bir nechta guvohlar turishardi.
Jabrlanuvchi yelka qisgancha xijolatli alfozda ming‘irlardi:
– Men nima qipman?.. Hech nima... Guvohlar...
– Uni o‘sha turtdi, – takrorladi xola. – Turtib, keyin nima deydi, deng: hu-u, iblisning modasi dedi. Men tramvayda qarama-qarshi o‘tirgandim, deng. Smolenskoye qishlog‘iga, jiyanimnikiga ketayotib edim.
– Jim-m... – dedi navbatchi, – birpas sabr qiling, xola.
– Sabr qil, emish, – ranjidi xola. – Nega sabr qilarkanman-a? Kuppa-kunduz kuni odamlarni turtadigan vaqtlar o‘tib ketgan. Turta-turta turtilib bo‘ldik.
– Birpas jim tursangiz-chi, – dedi navbatchi, peroni yana siyohga botirarkan. – Kimsiz o‘zi?
– Menmi? – so‘radi xola. – Guvohlarmiz biz... Jiyanimnikiga ketayotgan edik... Kunduz kuni turtkilashlariga chidab bo‘larkanmi. Qo‘yib bersang, o‘lgunicha turtgan bo‘larmidi...
– Sabr qiling, xola, – dedi militsioner, – sizni turtishmabdi-ku... Sizga savol berishadi. Hozircha birpas jim tursangiz.
– Meni turtishmagan bo‘lsayam...
– Jim-m... Sizni turtishdimi? – so‘radi militsioner jabrlanuvchidan.
– Meni... – dedi jabrlanuvchi. – Xo‘sh, nima qipti... Hech nima. Xo‘p, turtishibdi. Shunga shunchami. Tramvayda bo‘p turadi-ku. Guvohlarning talabi bu – militsiyaga o‘zlari boshlab kelishdi.
– Avf eting, pardon, – dedi guvohlardan biri. – Men ham ko‘rdim... Bunga yo‘l qo‘yib bo‘lmaydi... Bayonnoma tuzish kerak...
– Aytyapman-ku, – yana bidirlay ketdi xola, – bayonnoma, albatta, bayonnoma tuzish kerak... O‘rtoq militsioner esa menga o‘qrayadi... Naq markazgacha boraman... Kuppa-kunduz kuni-ya, bunga yo‘l qo‘yib bo‘lmaydi...
Militsioner uchinchi marotaba peroni siyohga botirdi-da, bayonnoma yozishga tutindi, familiya... jinsi... sobiq unvonlarni so‘rab oldi. Nav-batchi militsioner uzoq vaqt yozdi, harflarni dona-dona qilib qatorlashtirdi. Keyin so‘radi:
– Qayerda bo‘ldi bu voqea? Qaysi joyda?
– Tramvayda, – dedi xola, – tramvayda. Aytyapman-ku, tramvayda, deb, o‘rgulay... Smolensk qishlog‘iga jiyanimnikiga ketayotgan edim...
– Joyi, ko‘chaning nomini ayting.
– Semyonovsk ko‘chasidan ketayotgandik...
– Uf-f, – dedi militsioner, peroni qo‘yarkan. – Semyonovsk, dedingizmi? Bizning tuman emas bu. Bu, grajdanlar, ikkinchi tuman. O‘sha yoqqa boringlar...
– Qanaqasiga? – savol bera ketishdi guvohlar. – Yozuv-chizuv qilib bo‘lingan bo‘lsa, nima farqi bor...
– Ikkinchi tumanga boringlar, dedim-ku.
– Agar meni o‘ldirishganida-chi?
– Qayerda o‘ldirishgan?
– Qayerda bo‘lardi... Semyonovsk ko‘chasida-da...
– Ikkinchi tumanga borishingiz kerak.
– Boramiz ham! – fig‘oni falakka chiqdi xolaning. – Boramiz ham. Buni shunday qoldirib bo‘lmaydi... Jabrlanuvchi qani?
Jabrlanuvchi ko‘rinmasdi. U yuz bergan g‘ala-g‘ovurdan foydalanib, juftakni rostlab qolgandi. Shu vaqtgacha jim o‘tirgan qop ko‘targan kishi norozi ohangda g‘o‘ng‘illadi.
– Sen-chi, sen, – dedi u, xolaga yuzlanarkan, – sen nega dumingni likillatasan?
– Kim likillatyapti? – nag‘masini boshladi xola, savatini yana stol ustiga qo‘yarkan. – Kim likillatyapti, deyapman?
– Sen likillatyapsan. Shu g‘alvani o‘zing boshlading, iblisning modasi...
Xolaning vajohati o‘zgardi.
– O‘rtoqlar, bu nimasi, – dedi u, – haqoryat qilyapti-ku, axir.
– Mana endi mumkin, – dedi militsioner, peroni to‘rtinchi bor siyohdonga botirar ekan. – Voqea bizning tumanda ro‘y berdi. Bayonnoma yozamizmi?
– Ma’zur tutasiz, – ming‘irladi xola, – bayonnoma deganingiz nimasi? O‘rtoq militsioner, xudo xayringizni bersin... Nima uchun... Biz tinchgina, jim suhbatlashyapmiz...
Xola savatini oldi-da, yo‘lak tomon yurdi. Guvohlar asta-sekin tarqalishdi. Qop ko‘targanning bir o‘zi qoldi. U zarurat bo‘lmasa-da, ancha vaqtgacha militsionerdan ikkinchi tuman qayerda ekanligini so‘rab-surishtirdi, so‘ng qo‘lini siltab, ma’yus pishillagancha chiqib ketdi.
Mixail Zoshchenko. Bayonnoma (hajviya)
Ruschadan Abduvohid Umr tarjimasi