Qadimgi hind tili – sanskrit va pali tillarining umumiy nomi. Sanskrit (yoki veda) – eramizdan avvalgi 2-ming yilliklarda yashagan qadimgi hind Vedalarining tili. Pali – o‘rta asrlarning adabiy va madaniy tilidir. Sanskrit va pali hind-evropa tillar oilasining g‘ind guruhiga kiradi.


• Kambag‘allik ― janjallar ildizi.
• Qiyinchiliksiz baxtga erishib bo‘lmaydi.
• Bekorchilik shaytoniy fikrlarni keltirib chiqaradi.
• Burni yo‘qqa oyna ko‘rsatsang jahli chiqadi.
• Boyga yashash maza, kambag‘alga nafas olish ham qiyin.
• Boylik bulutning soyasi kabidir.
• Boylik ― ahmoqning o‘yi, ezgulik ― yaxshining.
• Chang sochib, oyni to‘solmaysan.
• Tezda bitgan ish yaxshi bo‘lmaydi.
• Yo‘qchilikda do‘stlar bo‘lmaydi.
• Kuchsiz odam darg‘azab bo‘ladi.
• Qog‘oz qayiq bilan daryoda suzolmaysan.
• Suvda timsoh bilan olishma.
• Kuch ― birlikda.
• Kimning vijdoni bo‘lmasa, unga omad yor bo‘lmaydi.
• Qiyinchilikda vaqt sekin o‘tadi.
• Ko‘r kechqurunda uzoqni ko‘radi.
• Qarg‘a dono bo‘lgani bilan chiqindi titadi.
• Qarg‘ani atirgulli suvda cho‘miltirsang ham qora qanoti oqarmaydi.
• Tabibda burgutning ko‘zi, sherning yuragi, ayolning qo‘li bo‘lishi kerak.
• Hunarning osoni yo‘q.
• Timsohning og‘zidan qutulib, yo‘lbarsga tutildi.
• Qadrlovchi bo‘lmagan joyda gavharning qadri yo‘q.
• Qahramonlikni ko‘kka ko‘tarish shart emas.
• Sopol tuvak sopol ko‘zani maqtarkan.
• Axmoqlik qo‘rquv bilmaydi.
• Lablar, qo‘llar, ko‘kraklar ― hamma ayolda bir, ammo har birining o‘z yuragi bor.
• Agar hasharotlar ko‘p bo‘lsa, hatto kalondimog‘ ilonni ham nobud qiladi.
• Daryo bo‘yida yashasang ham timsoh bilan do‘st bo‘lolmaysan.
• Kun shafaq bilan tugaydi, tun tong bilan tugaydi. Xursandchilik g‘am bilan tugaydi, g‘am quvonch bilan tugaydi.
• Pulga Xudoga sajda qilgandan ko‘p egiladilar.
• Daraxt uni kesib tashlagani kelgan odamga ham soyasini ayamaydi.
• Daraxtni mevasidan biladilar.
• Bolalar bir otadan, lekin fe’li ko‘pchilikdan.
• Qimmatbaho toshga iflos tegsa ham bahosini yo‘qotmaydi.
• Axmoq gapirmasdan avval aqlli ko‘rinadi.
• Qalb bitta, xohishlar esa mingta.
• Shamol bo‘lmasa daraxt qimirlamaydi.
• Ayol, shamol va omad doimiy turmaydi.
• Bitta guldan chambar qilib bo‘lmaydi.
• O‘rmondagi bitta yomon daraxtga o‘t tushsa, hammasi baravar yonadi.
• Ba’zida ko‘r ham bedanani tutib olishi mumkin.
• Taqiqlangan narsaga yurak tortaveradi.
• Har narsaning o‘z vaqti bor.
• O‘z farzanding tarbiyasiz, xunuk, aqlsiz, buzuq bo‘lmasin ― baribir yuragingdan quvonasan.
• Baqalar gapga kirishganda, yaxshisi sen jim tur.
• Birovga maslahat berishga kelganda hamma dono bo‘lib ketadi.
• Quyosh chiqishi bilan yulduzlar g‘oyib bo‘ladi.
• O‘lim kelayotganda it ham ibodatxonaga shoshiladi.
• Xudo kimni jazolamoqchi bo‘lsa, uni aqldan qisib qo‘yadi.
• Go‘zallik uchun pardoz kerak bo‘lmaydi.
• Kim bedor bo‘lsa, unga xavf yo‘q.
• Chanqagan odam daryoning qurigan o‘zanini ham qazishga tayyor turadi.
• Kim jahlga jahl bilan javob bermasa, o‘ziniyam boshqaniyam saqlab qoladi.
• Sher yeyishga hech narsa qolmasa ham o‘t yemaydi.
• Xushomad ― eng bozori chaqqon mol.
• Ahmoq bilan do‘st bo‘lguncha, dono bilan dushman bo‘l.
• Bekorchilikdan tekinga ishlash afzal.
• Ahmoq do‘stdan aqlli dushman afzal.
• Odam uchun eng yaxshi dori ― odam.
• Kam gapirib, ko‘p fikr qil.
• Tabib o‘zi bemor bo‘lsa, boshqalarni qanday davolasin?
• Sukut yolg‘on so‘zdan afzal.
• Aqlli insonlar vaqtini nazm va fan bilan, ahmoqlar g‘iybat, tush va janjal bilan o‘tkazadi.
• Aqlli insonlar yo‘qotilgan, o‘lgan va o‘tgan narsalarga achinmaydilar.
• Toza joydagi kir xunuk ko‘rinadi.
• Tilida asal ― yuragida zahar.
• Ichkilik boshlanishi bilan aql yo‘qoladi.
• Shirinlikni bir o‘zing yema, bir o‘zing ishni hal qilma, bir o‘zing sayohatga chiqma, uxlayotganlar orasida bir o‘zing bedor bo‘lma.
• Joyiga ekilmagan ekin meva bermaydi.
• Shirin kalom asaldan shirin.
• O‘lmasdan jannatni ko‘rolmaysan.
• Muloyimlik terining yumshoqligi bilan emas, xulq-atvor bilan o‘lchanadi.
• Agar qalbingda zarracha ezgulik yo‘q bo‘lsa, hech bo‘lmasa o‘zingni yaxshilardek tut.
• Adolatdan ortiq ezgulik yo‘q, yolg‘ondan ortiq nuqson yo‘q.
• Odamni ezgu kalomdan ortiq hech narsa ruhlantirolmaydi.
• Yangi xizmatkor sherni ham o‘ldirishi mumkin.
• Umid ― kashfiyotning onasi.
• Bulut shamolga teskari yurmaydi.
• Bir gapirsa ― o‘n quloq soladi.
• Olmos ohaktoshdan farqlangani kabi, odam bilan odamning ham farqi bor.
• Bitta mash’al bilan dengizni yoqib bo‘lmaydi.
• Ikkita "men senga beraman"dan, bitta "ol" yaxshi.
• Oltindan bo‘lgan kishan ham og‘ir.
• Bedana uni osmonga otganning boshiga qo‘nadi.
• Vaqti kelganda ahmoqqa ham xushomad qiladilar.
• Avval o‘zingni yeng, so‘ng dushmanlaringni.
• O‘z-o‘zini yengish boshqalardan yengilishdan xayrlidir.
• Aybdor doim ikkilanishda yuradi.
• Vaqtlar o‘tadi, do‘st dushmanga, dushman do‘stga aylanadi.
• O‘z ishing uchun narigi sohilga ham suzib borasan.
• Toza ko‘ldan iflos suv oqadimi?
• Olifta ahmoq majlisda so‘z ochmasdan avval yarqirab ko‘rinadi.
• Sarf ozu, maqsadlar osmonda.
• Tashlandiq uy bilan aloqa qilmaydilar.
• To‘g‘riso‘z odam bilan do‘stlash, laganbardordan ehtiyot bo‘l.
• Eng muhimi ― o‘z ishing.
• Birovning boyligi va o‘zingning aqling doim orttirib ko‘rsatiladi.
• O‘z vaqtida bajarilmagan ish ― qilinmagan bilan barobar.
• O‘z uyida timsoh filni ham yengadi, uyidan chiqqanda esa itdan ham qochadi.
• Qancha soz bo‘lsa, shuncha musiqa yangraydi.
• Insonda qancha fazilat bo‘lsa, shuncha kamchilik ham bor.
• Odam qancha bo‘lsa, aql ham shuncha.
• Qancha urinsang ham qarqaraga gapirishni o‘rgatolmaysan.
• Ko‘r ko‘r bilan gaplashsa, doim xafa bo‘ladi.
• Oldin ishla, keyin talab qil.
• G‘am kelganda dalda bo‘lish qurg‘oqchilikda yomg‘ir yoqqanga o‘xshaydi.
• Qari to‘tini hech narsaga o‘rgatolmaysan.
• Halokat kelmasidan oldin undan qo‘rq.
• Nishon ikkita, o‘q bitta.
• Kamondan otilgan o‘q qaytmaydi.
• Butunga erishaman deb yarimdan qolma.
• Baxtliga hamma baxtli ko‘rinadi.
• Yo‘lbars va qo‘y bir daryodan suv ichadi.
• Guldurak bo‘lgan bilan yomg‘ir yog‘avermaydi.
• Haqiqiy usta tajriba bilangina mahoratga erishadi.
• Ajriqdan to‘qilgan arqon bilan filni ham jilovlash mumkin.
• Ahmoqning oqargan sochi quyoshdan.
• Zarba doim og‘riyotgan joyga tushadi.
• Qulay vaziyatni qo‘ldan boy berma.
• Mo‘tadillik ― katta boylik.
• Aqlliga ― ta’zim, ahmoqqa ― tarsaki.
• Charchagan tuya karvonsaroyga shoshiladi.
• Inson qadri o‘lgandan so‘ng bilinadi.
• Ibodatxonaga borgan bilan odam yaxshi bo‘lib qolmaydi.
• Ming marta o‘qitgandan bir marta ko‘rsatgan yaxshi.
• Yer ustida nima bo‘lsa, ostida ham shu bor.
• Uyga o‘t ketganda quduq kovlashdan foyda yo‘q.
• Tuhmat qilish uchun ham qobiliyat kerak.
• Birovning boshi oshqovoqqa o‘xshaydi.
• Oyoqdagi tikanni tikan bilan olinadi.
• Tilni yuganda ushlash kerak.
• Chaqimchining tilini tutolmaysan.

D.Tojialiyev tarjimalari